EIA-364-14 TP-14B Elektrik Konnektörleri için Ozona Maruz Kalma Test Prosedürü

Elektronik Bileşenler Sanayicileri Derneği (ECIA) tarafından yayınlanan “EIA 364-17 TP-14B Elektrik konnektörleri için ozona maruz kalma test prosedürü” standardında, konnektörlerin kontrollü miktardaki ozonun etkilerine dayanma ve yine de etkili çevre korumasını sürdürme yeteneğini değerlendirmek amacı ile kullanılan bir test yöntemi açıklanmaktadır.

Bu test uygulanırken kullanılan ekipman, Amerikan Test ve Malzeme Kuruluşu (ASTM) tarafından geliştirilen “ASTM D1149-18 Kauçuğun bozulmasına ilişkin standart test yöntemleri - Ozon kontrollü bir ortamda çatlama” standardında uygundur. Buna göre ozon test odası, ozona minimum reaksiyon gösteren bir malzemeden yapılıdır ve minimum bölme hacmi 0,14 metreküptür. Test odası, hava-ozon akışının üretilmesi ve kontrol edilmesine yönelik bir araca sahiptir. Yeterli düzeyde filtrelenen hava doğrudan laboratuvardan veya basınçlı hava kaynağından sağlanır. Bu hava, nitrik asit üretimini önlemek için eksi 51 derece çiğlenme noktasına veya daha düşük bir sıcaklığa kadar önceden kurutulur. Hava-ozon akışı, ozonun tabakalaşması önlenecek şekilde odaya verilir.

Test yapılırken, aksi belirtilmedikçe, her test numunesi ve test ekipmanı standart ortam koşullarında stabilize edilir. Her test numunesi daha sonra 2 saat boyunca hacimce 100 ppm ila 150 ppm ozon konsantrasyonuna tabi tutulur.

Potansiyel başarısızlık durumları şunlardır:

• Parçaların gevşemesi veya kırılması
• Elastomerlerin bozulması
• Uç bağlama hatası
• Esnek malzemelerin aşırı şişmesi
• Arayüz contalarında hasar

Test tamamlandığında düzenlenecek raporda şu ayrıntılar yer alır:

• Test edilecek numune sayısı
• Burada belirtilmediği takdirde ozon konsantrasyonu ve süresi
• Ozon maruziyetinden sonra kabul kriterleri
• Test koşulları standartta belirtilenlerin dışındaysa bu test koşulları
• Test numunesi, birleştirilmiş ve kablolu fiş ve prizden farklı ise birleştirme koşulları

Kısaca EIA-364-14 Elektrik konnektörleri için performans testi standardı, kontrollü ortam uygulamalarındaki prizlerin ve elektrik konnektörlerinin çevresel performansını değerlendirmek amacı ile kullanılmaktadır.

Ozon keskin kokulu, renksiz bir gazdır. Hava ve içme suyunun arıtılmasında, endüstriyel atıkların arıtılmasında, yağlarda, ağartma ve mumlarda ve diğer kimyasalların yapımında kullanılır. Ozon çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından tehlikeli madde listesine konulmuş ve sınır değerleri belirlenmiştir. Örneğin,

• İş Güvenliği ve Sağlığı İdaresi (OSHA), havada izin verilen yasal maruz kalma sınırını, 8 saatlik vardiya boyunca ortalama 0,1 ppm olarak belirlemiştir.
• Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH), önerilen hava yoluyla maruz kalma sınırını 0,1 ppm olarak belirlemiştir.

Ozon oksijenden daha güçlü bir oksidandır. Kapalı alanlarda ozon, elektriksel veya elektromanyetik bozulmalar yüzünden üretilebilir. Ozon maruziyeti ile birlikte aşırı koşullar elektrikli ekipmanlara zarar verebilir. Ozon direnci yüksek malzemeler arasında silikon, 316 paslanmaz çelik ve teflon (PTFE, FEP, PFA) bulunmaktadır. Ozon direnci düşük malzemeler arasında ise doğal kauçuk, naylon, dökme demir, çelik (hafif) ve nitril bulunmaktadır.

Ozon korozyonuna karşı hassas malzemeler, fiziksel stres altında kalan bileşenler için iki katına çıkar. Bu malzemeler ozona maruz kaldıklarında hızla bozulmaya başlar. Malzemede yüzey çatlaması (ince çatlaklar), derin çatlaklar veya tam kırılmalar meydana gelecektir. Ozona dayanıklı malzemelerin kullanılması, elektrikli bileşenlerinin ozon korozyonundan korunmasına ve bunların zorlu koşullar altında olması gerektiği gibi çalışmasına yardımcı olur.

Bir uygulama en iyisini gerektiriyorsa, askeri sınıf konektör ve prizlerin, kablo düzeneklerinin, korumalı kabloların ve daha fazlasının kullanılması önerilmektedir. Askeri sınıf elektrik bileşenleri, askeri standartları karşılayacak veya aşacak şekilde tasarlanmakta ve üretilmektedir. Aynı zamanda EIA-364-14 standardı da stresli koşullar altında ürünlerden yüksek performans sağlanmasına yardımcı olur ve ürünler genellikle ozona, korozyona, suya ve aşırı sıcak veya soğuk sıcaklıklara dayanıklıdır.

Ozonla temas eden veya temas edecek elektrikli konnektörlerin, ozonun nüfuz edici ve oksitleyici etkisine dayanabilecek, ozona dayanıklı bir malzemeden yapılması gerekir. Ozon, malzemelerin çatlamasına, kırılganlaşmasına, mukavemetlerini kaybetmesine ve diğer bozulma türlerine maruz kalmasına neden olur.

Kuruluşumuz tarafından işletmelere verilen sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında “EIA-364-14 TP-14B Elektrik konnektörleri için ozona maruz kalma test prosedürü” standardında uygun test hizmetleri de bulunmaktadır.