Karbon Sınırı Ayarlama Mekanizması (CBAM, Carbon Border Adjustment Mechanism) Testleri

İklim değişikliği küresel çözümler gerektiren çok ciddi küresel bir sorundur. Avrupa Birliği kendi iklim hedefini yükseltmeye çalışmaktadır. Ancak birliğe üye olmayan birçok ülkede daha az katı iklim politikaları geçerli olduğu sürece, karbon kaçağı olarak adlandırılan bir risk söz konusudur. Karbon kaçağı, Avrupa Birliği merkezli şirketlerin karbon yoğun üretimlerini, daha az katı iklim politikalarının uygulandığı diğer ülkelere taşıması veya Avrupa Birliği ürünlerinin yerini daha karbon yoğun ithalatlara bırakması durumunda ortaya çıkmaktadır.

Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanmakta olan karbon sınırı ayarlama mekanizması (CBAM), birlik ülkelerine giren karbon yoğun malların üretimi sırasında salınan karbona adil bir fiyat koymak ve birlik dışı ülkelerde daha temiz endüstriyel üretimi teşvik etmek için bir sistemdir. Bu sistem, birliğe ithal edilen belirli malların üretiminde üretilen gömülü karbon emisyonları için bir bedelin ödendiğini doğrulayarak, ithalatın karbon fiyatının yerli üretimin karbon fiyatına eşdeğer olmasını ve birliğin iklim hedeflerinin zarar görmemesini sağlamaktadır. CBAM, Dünya Ticaret Örgütü kuralları ile uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır.

Günümüzde geçiş aşaması devam eden bu sistem, 2026 yılından itibaren kesin uygulamaya geçecektir. Diğer taraftan CBAM’ın kademeli olarak uygulamaya konulması, birlik endüstrisinin karbonsuzlaştırılmasını desteklemek amacıyla AB emisyon ticareti sistemi kapsamındaki ücretsiz tahsisatların aşamalı olarak kaldırılması ile uyumludur.

Kısaca karbon sınırı ayarlama mekanizması (CBAM), ithal edilen mallar için, bunların üretilmesiyle ne kadar iklim kirliliği oluşturulduğuna bağlı olarak ücret talep eden bir politikadır. Bu sistem, her zaman iklim kirliliği nedeniyle yerli mallara vergi uygulayan karbon fiyatlarıyla eşleştirilir.

Karbon sınırı ayarlama mekanizması (CBAM) ile çok fazla karbon yayan ürünler daha pahalı hale getirilmekte ve alıcılar daha temiz alternatifler bulmaya ve üreticiler de bunları üretmeye teşvik edilmektedir. Ancak karbon fiyatlarını yürürlüğe koyan ülkeler bir sorunla karşı karşıyadır. Fiyat sadece kendi vatandaşları ve üreticileri için geçerlidir. Diğer ülkelerden gelen iklimi kirleten mallar, yerli sanayilere zarar verebilecek haksız bir avantaj elde etmektedir. Bu aynı zamanda alıcıların temiz ürünler aramak yerine yurt dışından vergilendirilmemiş iklimi kirleten ürünleri satın almasına neden olan karbon sızıntısına neden olabilir. CBAM, ithal mallara yurt içi karbon ücretine eşit bir ücret ekleyerek bu dengesizliği giderir.

Ancak ihracatçıların bu sistemden kaçmasının bir yolu bulunmaktadır. Eğer ihracatçı ülkenin kendi karbon fiyatı varsa, o zaman CBAM sadece iki fiyat arasındaki farkı karşılayacak şekilde düşürülür. Bu, karbon emisyonlarının çifte vergilendirilmesini önler. Aynı zamanda diğer ülkeleri kendi karbon fiyatlarını uygulamaya teşvik etme gibi bir etkiye de sahiptir.

Dünyanın ilk CBAM’ı Ekim 2023’te Avrupa Birliği tarafından başlatılmıştır ve şimdiden aralarında Türkiye, Endonezya, Vietnam ve Tayland’ın bulunduğu ülkeler, özellikle Avrupa CBAM’ından kaçınmak için kendi karbon fiyatlarını düşünmeye başlamışlardır.

Bu arada CBAM, karbon fiyatları gibi, teoride karbon emisyonlarını azaltmanın basit ve doğrudan bir yolu olsa da pratikte tuhaflıklara ve verimsizliklere sahip olabilir. Güçlüklerden biri, ödenmesi gereken karbon emisyonlarını doğru bir şekilde ölçmektir. Sorun CBAM’ler için özellikle zor çünkü karbon emisyonları yurt dışında gerçekleşiyor ve düzenleyiciler bunları denetlemek için çaba göstermek zorundadır.

Karbon sınırı ayarlama mekanizmasının amacı, işletmelerin daha yüksek karbon maliyetlerinden kaçınmak için üretimlerini daha zayıf iklim düzenlemelerine sahip ülkelere kaydırdıklarında ortaya çıkan karbon sızıntısını önlerken Avrupa endüstrilerinin karbondan arındırılmasını hızlandırmaktır.

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, karbon sınırı ayarlama mekanizması (CBAM, carbon border adjustment mechanism) test hizmetleri de vermektedir.