IEC 62535 Yalıtım Sıvıları - Kullanılmış ve Kullanılmamış Yalıtım Yağındaki Potansiyel Olarak Aşındırıcı Kükürtün Tespiti İçin Test Yöntemi

Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) tarafından geliştirilen “IEC 62535 Yalıtım sıvıları - Kullanılmış ve kullanılmamış yalıtım yağındaki potansiyel olarak aşındırıcı kükürtün tespiti için test yöntemi” standardında, kullanılmış ve kullanılmamış mineral yalıtım yağındaki potansiyel olarak aşındırıcı kükürtün tespit edilmesine yönelik bir test yöntemi açıklanmaktadır.

Aşındırıcı kükürtten kaynaklanan en son arızalar, selülozik kağıdın sarılmasının yüzeyinde ve içinde bakır sülfür birikintilerinin oluşması ile ilgilidir. Test yönteminde, yağın bakır sülfür üretme ve bunu kağıt katmanlarına aktarma yeteneğini değerlendirmek için bir kat kağıtla sarılmış, yağa batırılmış ve ısıtılmış bir bakır iletken kullanılır. Çıplak bakır üzerinde bakır sülfürün büyümesi, yağda elektriksel deşarj için çekirdek görevi görebilen iletken parçacıkların varlığına neden olabilir ve bir arızaya yol açabilir.

Yağın bakıra karşı aşındırıcı davranışını tespit etmek için yağa batırılan ve ısıtılan çıplak bir bakır şeridin kullanıldığı başka test yöntemleri de bulunmaktadır. Örneğin Amerikan Test ve Malzeme Kuruluşu (ASTM) tarafından geliştirilen “ASTM D1275-15 Elektrik yalıtım sıvılarındaki aşındırıcı kükürt için standart test yöntemi” standardında tanımlanan test yöntemi de (Yöntem B) bu amaçla kullanılmaktadır. Bu arada kağıtlı ve kağıtsız testler tamamlayıcı olarak kabul edilir ve farklı sonuçlara yol açabilir.

Genel olarak aşındırıcı kükürt testi, numunedeki aşındırıcı kükürtün varlığını tespit eden, elektrik yalıtım sıvıları üzerinde gerçekleştirilen bir test yöntemidir. Aşındırıcı kükürt, elementel kükürt veya termal olarak kararsız kükürt bileşikleri formunda olabilir. Elementel kükürt transformatöre anında zarar verirken, termal olarak kararsız kükürt bileşikleri potansiyel olarak zararlıdır. Bu kükürt formları bakır ve gümüş gibi metallerin korozyonuna neden olur.

Bu aşındırıcı kükürt sorunu bir endişe kaynağıdır. Dünyanın çeşitli yerlerinde bulunan birçok büyük ve pahalı yeni transformatörün beklenmedik bir şekilde aniden arızalanması bu nedenle olmuştur. Yapılan araştırmalar, bazı sargılarda ince birikintiler ve korozyon ile bazı kağıt yalıtımında ince birikintilerin bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu birikintiler, elektriksel olarak iletken bir bileşik olan bakır sülfür olarak tanımlanmıştır. Bakır sülfürün kağıt yalıtımındaki varlığı, iletken bir yol oluşturarak kağıdın dielektrik mukavemetini düşürmekte ve daha sonra arızaya neden olmaktadır. Bu bakır sülfür, yağdaki aşındırıcı kükürt bileşiklerinin bakır iletkenlerle reaksiyona girmesi ile oluşmaktadır.

Bir transformatör yeterince yüksek sıcaklıklarda çalıştığında, yağdaki kararsız kükürt bileşikleri, aşındırıcı kükürt bileşiklerine parçalanır. Aşındırıcı kükürt bileşikleri bakır iletkene saldırarak, bir kısmı yağda çözünen bakır sülfit oluşumuna neden olur. Bakır sülfürün kağıt yalıtımına ve kağıdın üzerinde ve içindeki plakalara karşı bir ilgisi bulunmaktadır. Bakır sülfür, sonunda arızaya yol açacak iletken bir yol oluşturarak kağıdın yalıtım özelliklerini bozar.

Aşındırıcı kükürtten kaynaklanan erken transformatör arızalarının araştırılması, birçok durumda bu transformatörlerin, o dönemde yağdaki aşındırıcı kükürt için standart test olan ASTM D1275 standardını geçen yağ içerdiğini göstermiştir. Sonunda, bu standardın uygulandığı koşulların genellikle yağın aşındırıcı olarak tanımlanmasında yetersiz olduğu kabul edilmiştir. ASTM testi daha sonra iki yöntemi içerecek şekilde revize edilmiştir: orijinal yöntem, yöntem A olurken, daha ağır koşullara sahip yeni bir yöntem, yöntem B olmuştur. Ağır koşullar, B yöntemini aşındırıcı kükürte karşı daha duyarlı hale getirmiştir.

Kuruluşumuz, çeşitli sektörlerdeki işletmeler için verdiği sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, “IEC 62535 Yalıtım sıvıları - Kullanılmış ve kullanılmamış yalıtım yağındaki potansiyel olarak aşındırıcı kükürtün tespiti için test yöntemi” standardında tanımlanan test hizmetleri de vermektedir.