Dioksinler, oldukça toksik ve sağlığa zararlı kimyasal bileşiklerdir. İnsanlarda üreme, gelişme ve bağışıklık sistemi ile ilgili birçok probleme neden olmaktadır. Aynı zamanda hormonları bozmakta ve kansere neden olmaktadır.
Dioksinler çevrede uzun yıllar kalmaktadır ve ciddi anlamda kalıcı çevresel kirleticilerdir. Bugün çevrede her yerde dioksinlere rastlanmaktadır. Alınan sıkı önlemlerle endüstride dioksin üretimi azaltılmaya çalışılmaktadır. Bugün dioksinler ticari olarak üretilmez ve kullanılmaz, ancak diğer endistriyel faaliyetler sırasında bir yan ürünü olarak ortaya çıkmaktadır. Yapılan bu çalışmalar ile dioksin üretimi bazı ülkelerde yüzde 90’lar oranında düşmüştür. Buna rağmen dioksinleri ortadan kaldırmak kolay değildir. Hızlı bir şekilde parçalanmadıkları için eski dioksin kalıntıları hala çevrede bulunmaktadır.
Ticari veya kentsel atık yakma, yakma süreçleri ve odun, kömür veya petrol gibi yakıtların kullanımı dioksin üretmektedir. Bunlar daha sonra toprak ve çökeltilerde yüksek konsantrasyonlara ulaşmaktadır. Bitkiler, su ve hava, düşük seviyelerde dioksin içermektedir.
Ancak dioksinler besin zincirine girdikleri takdirde en fazla, hayvansal yağlarda birikmektedir. İnsanların dioksinlere maruz kalması da en fazla bu tür gıdaların tüketilmesi ile olmaktadır. İnsan mazruziyetinin yüzde 90’ından fazlası, özellikle süt ürünleri, et, balık ve kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal gıdalardan olmaktadır. Dioksinler vücutta çok uzun süre kalmaktadır. Parçalanmadıkları için, vücutta bir dioksin radyoaktivitesinin orijinal seviyesinin yarısına düşmesi 7-11 yıl arası sürmektedir.
Dioksinlerin doğal kaynakları, volkanlar ve orman yangınlarıdır. Ancak son yüzyılda endüstriyel faaliyetler, çevredeki dioksin seviyelerini inanılmaz boyutlara taşımıştır.
Dioksin üreten başlıca insan faaliyetleri şunlardır: ev çöpü yakmak, selüloz ve kağıdın klorla ağartılması, pestisit ve herbisit üretimi, bazı kimyasal işlemler, elektronik ürünlerin sökülmesi ve geri dönüştürülmesi. Sigara dumanı da az miktarda dioksin içermektedir.
Çok sayıda dioksin türü bulunmaktadır ve bunlar genelde üç grupta toplanmaktadır:
Bunlardan ilk iki grup insan faaliyetleri yüzünden yanlışlıkla oluşmakta veya doğal süreçlerle meydana gelmektedir. PCB’ler ise bilinçli üretimdir, ancak son yıllarda üretimi yasaklanmıştır.
Amerikan Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından, dioksin bileşiklerinin kanserojen olduğunu ve bu bileşiklere maruz kalmanın oluşturduğu riskin önceden tahmin edilenden daha yüksek olduğunu açıklamıştır. Yapılan çalışmalarda dioksin maruziyetinin büyük oranda gıdalar yüzünden olduğu ve yağlı yiyecekler ile dioksin kalıntıları arasında doğrudan bir bağlantı olduğu belirlenmiştir. Bu oran yüzde 95’in üzerindedir.
Yerkürenin doğal dengesinin bu kadar bozulması, çevresel kirliliği ciddi boyutlarda arttırmaktadır. Kirli toprakta üretilen tarım ürünleri ve bu topraklarda beslenen hayvanlar doğal olarak etkilenmektedir. Bilhassa yüksek toksisite özellikleri taşıyan dioksinler, hayvansal gıdalar ile birlikte insanlara geçmektedir. Dioksinler önemli zehirli maddelerdir. İnsan vücudunun yağ dokusu, dioksinlerin vücuttan atılmasını engellemektedir.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yayınlanan 2015/32 sayılı tebliğ, gıdalarda bulunan dioksin seviyesinin belirlenmesi için numune alma, numune hazırlama ve analiz yönemi kriterlerini açıklamaktadır (Türk Gıda Kodeksi belirli gıdalarda dioksinlerin, dioksin benzeri poliklorlu bifenillerin ve dioksin benzeri olmayan poliklorlu bifenillerin seviyesinin resmi kontrolü için numune alma, numune hazırlama ve analiz metodu kriterleri tebliği). Bu tebliğ ile birlikte gıdalarda dioksin varlığı sınırlandırılmaktadır. Bu çerçevede et ve süt gibi hayvansal kaynaklı gıdalarda ve deniz ürünlerinde dioksin analizi mutlaka yapılmak zorundadır. Çevresel kirliliğin artması ile, tüketilen gıdaların güvenilirliğine duyulan endişeler artmaktadır ve bu konuda gelişmiş laboratuvarlara çok iş düşmektedir. Dioksin analizlerinde, ulusal ve uluslararası standartlar, test yöntemleri, Türk Gıda Kodeksi ve ilgili yasal düzenleme esasları dikkate alınmaktadır.
Örneğin dioksin ve dioksin benzeri PCB’lerin toplamı analizi ile, yaş ağırlık üzerinden verilen gıdalar, gıda katkıları ve gıda takviyeleri, su ürünleri, bebek mamaları, bebek ve küçük çocuk ek gıdası ve devam formülleri analiz edilmektedir. Aynı zamanda bu analizlerde, yem ve yem katkı maddeleri analiz edilmektedir.
Uzmanlara göre dioksinler, farkındalığın çok az olduğu önemli bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır. Bu nedenle birçok ülkede gıda maddeleri, dioksin içeriği açısından takip edilmektedir. Laboratuvarların etkili çalışmaları ile dioksin kontaminasyonu artık erken dönemde tespit edilmekte ve birçok durumda olası etkilenmeler önlenmektedir. Bu çalışmalarda çoğu durumda, dioksin içeren hayvan yemi yoluyla dioksin kontaminasyonu belirlenmiştir. Örneğin süt veya hayvan yeminde artan dioksin seviyeleri, artık hayvan yemi üretiminde kullanılan hammaddelere kadar takip edilmektedir.
Gıda maddelerindeki ve çevredeki dioksinleri ve miktarlarını belirlemek artık çok önemlidir. Genel olarak gelişmiş laboratuvarlarda dioksinlerin kantitatif kimyasal analizi yapılmaktadır. Bu analizler çok ileri yöntemler gerektirmektedir ve maliyetleri oldukça yüksektir.
Günümüzde daha çok biyolojik bazlı tarama yöntemleri geliştirilmektedir. Bu yöntemle gıda maddeleri ve yem örnekleri daha fazla doğrulanmaktadır. Tarama yöntemleri hem düşük maliyetli olmakta hem de daha fazla analiz yapılmasına imkan tanımaktadır.
Kuruluşumuz, sayısız test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları arasında, eğitimli ve uzman bir kadro ve gelişmiş teknolojik donanımı ile, ulusal ve uluslararası standartlar çerçevesinde, talep eden kuruluşlara dioksin analizi hizmetleri vermektedir.
Randevu almak, daha detaylı bilgi edinmek yada değerlendirme talep etmek için formumuzu doldurarak size ulaşmamızı isteyebilirsiniz.
EUROLAB, raporlama ve belgelendirme faaliyetlerini, United Accreditation Foundation (UAF), Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) ve Enterprise Accreditation Foundation (EAF) akreditasyon kuruluşunun sağladığı akreditasyona dayanarak sürdürmektedir. Enterprise Accreditation Foundation (EAF) akreditasyon kuruluşu, aynı zamanda Birleşmiş Milletler (UN GLOBAL COMPACT) organizasyonu imzacısıdır.
